UCHWAŁA NR XXXII/251/2020

RADY MIEJSKIEJ W CIESZANOWIE

z dnia 30 grudnia  2020 r.

w sprawie przyjęcia Planu Odnowy Miejscowości Cieszanów na lata 2020-2030

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 713 z późn. zm.)

Rada Miejska w Cieszanowie

uchwala, co następuje:

§ 1.

Przyjmuje się Plan Odnowy Miejscowości Cieszanów na lata 2020-2030, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały.

§ 2.

Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Miasta i Gminy Cieszanów.

§ 3.

Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Przewodniczący

Rady Miejskiej w Cieszanowie

Adam Zaborniak

PLAN

ODNOWY MIEJSCOWOŚCI

Cieszanów

NA LATA  2020 – 2030

Cieszanów - 2020

Spis treści:

 1.   WSTĘP………………………………………………………………………… str. 3

 2. OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ODNOWY MIEJSCOWOŚCI

  CIESZANÓW………… …………. ..................................................................  str. 3

 3. HISTORIA MIEJSCOWOŚCI  CIESZANÓW………………….………..……  .str. 4

 4. CHARAKTERYSTYKA  MIEJSCOWOŚCI………………………....................str. 10

4.01 Położenie, powierzchnia, ludność .............................. str.10

4.02 Bezrobocie, pomoc społeczna ..................................... str.14

4.03 Środowisko przyrodnicze ........................................... str.15

4.04 Turystyka ..................................................................... str.16

4.05 Zagospodarowanie przestrzenne ............................... str.16

4.06 Gleby, rolnictwo .......................................................... str.17

4.07 Powietrze ...................................................................... str.18

4.08 Gospodarka odpadami ................................................ str.18

4.09 Gospodarka wodno-ściekowa ..................................... str.18

4.10 Infrastruktura komunikacyjna, telekomunikacja,

  elektroenergetyka, gazownictwo, ciepłownictwo ...... str.19

4.11 Zasoby mieszkaniowe .................................................. str.21

4.12 Obiekty dziedzictwa kulturowego .............................. str.21

4.13 Gospodarka, główni pracodawcy, struktura

  podstawowych branż ....................................................str.27

5.    MOCNE  I  SŁABE STRONY MIEJSCOWOŚCI, SZNSE ROZWOJU
I ZAGROŻENIA, ANALIZA SWOT..……………………………………..str. 27

6.    MISJA……………………………………………………………… ………….. str. 28

7. PLAN  I  HARMONOGRAM  DZIAŁAŃ  NA LATA 2020-2030..  ................... str. 29

8.   ZADANIA  I  SZACUNKOWY  KOSZT  REALIZACJI ……………………… str. 30

9. OPIS ZADANIA PRIORYTOWEGO …...….…………………………………...str. 31

10.   SYSTEM WDRAŻANIA MONITORINGU..........................................................str. 31

Podstawą rozwoju miejscowości Cieszanów jest dokument pn. „Plan Odnowy Miejscowości Cieszanów na lata 2020-2030”, który określa misję, cele i kierunki działania wraz z zadaniami inwestycyjnymi na lata 2020 - 2030. Dokument ten został poddany ocenie mieszkańców, a następnie uchwalony przez Zebranie Mieszkańców Cieszanowa.

Plan Odnowy Miejscowości jest dokumentem o charakterze planowania strategicznego. Obowiązek opracowania planu wynika z wielu istniejących programów służących wpieraniu obszarów wiejskich i społeczności wiejskiej takich jak Program Rozwoju Obszarów Wiejskich i Regionalne Programy Operacyjne oparte na środkach Funduszy Strukturalnych Unii Europejskiej. Dotyczy to przede wszystkim inwestycji mających poprawić komfort życia lokalnym społecznościom.

Plan Odnowy Miejscowości Cieszanów jest jednym z elementów wpływających na rozwój, odnowę, poprawę warunków pracy i życia mieszkańców. Ma na celu stworzenie szczegółowej koncepcji i wizji rozwoju danej miejscowości. Odnowa i rozwój miejscowości jest wypadkową wielu działań, wśród których pierwsze miejsce zajmuje aktywność, zaangażowanie i solidarna podstawa mieszkańców, dlatego też w przygotowaniu dokumentu od samego początku uczestniczyli aktywnie mieszkańcy Cieszanowa wraz ze swoimi przedstawicielami: Przewodniczącym Rady Samorządowej Cieszanowa i radnymi Rady Miejskiej w Cieszanowie. Plan Odnowy Miejscowości zawiera działania, określone w horyzoncie czasowym na lata 2020- 2030. Określa główny kierunek rozwoju oraz umożliwia również planowanie i realizowanie działań ukierunkowanych na tworzenie jak najkorzystniejszych warunków rozwoju miejscowości i życia jej mieszkańców.

Obszarem realizacji Planu Odnowy Miejscowości Cieszanów jest Cieszanów, miejscowość licząca 1990 mieszkańców.

Niniejszy plan jest planem otwartym, stwarzającym możliwość aktualizacji w zależności od potrzeb społecznych i uwarunkowań finansowych. Oznacza to, że może on zostać uzupełniony o nowe zadania. Zmianie może ulec kolejność ich realizacji w zależności od uruchomienia i dostępu do funduszy zewnętrznych.

Idea odnowy miejscowości wyrasta z przekonania, że odnowiona, doinwestowana i ożywiona kulturowo miejscowość odzyska swoją atrakcyjność jako miejsce zamieszkania, zapewni swoim mieszkańcom godziwy standard oraz podwyższy jakość życia.

2. OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ODNOWY MIEJSCOWOSCI   

   CIESZANÓW

W celach znajdujących w niniejszym dokumencie zawarte są kierunki działania, które stanowią naturalny obszar realizacji Planu Odnowy Miejscowości Cieszanów. Plan ten określa szczególne obszary, które stanowią wyodrębnione elementy przestrzeni miejscowości:

• obszary aktywizacji społecznej i gospodarczej,
• obszary infrastruktury drogowej i okołodrogowej,
• obszary zasobów historycznych i kulturowych,
• obszary infrastruktury turystycznej
• obszary infrastruktury rekreacyjno-wypoczynkowej,
• obszary opieki zdrowotnej i społecznej,
• obszary bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Powyższe obszary zapisane w celach traktuje się jako obszary rozwoju społeczno-gospodarczego miejscowości Cieszanów na lata 2020-2030.

Wymienione obszary zidentyfikowane na podstawie celów działania i stanowią o podziale przestrzeni społeczno – gospodarczej miejscowości, w których będą realizowane poszczególne przedsięwzięcia zamieszczone w Planie Odnowy Miejscowości Cieszanów. Dotyczy to inwestycji finansowanych w oparciu o montaż finansowy środków z budżetu gminy i funduszy strukturalnych, jak i realizowanych z dotacji celowych i kredytów.

Plan poprzez pokazanie kierunków rozwoju stwarza pozytywny wizerunek miejscowości, przyjaznego przedsiębiorcom krajowym i zagranicznym. Pobudzić powinien także inicjatywę lokalną i przedsiębiorczość mieszkańców miejscowości. Zdefiniowanie oczekiwanych przez społeczność lokalną celów, działań i planów, mobilizujących mieszkańców do realizowania kluczowych przedsięwzięć, zmierzających do poprawy ich życia jest zadaniem nadrzędnym.

Miejscowość, traktowana jako wspólnota o określonym terytorium, będąca społecznością lokalną związaną wspólnym pochodzeniem, wspólnym życiem, wspólnymi interesami, wspólną własnością, jest bezpośrednim podmiotem praw i obowiązków związanych z lokalnym regulowaniem i zarządzaniem sprawami publicznymi – wyrazem tych praw i obowiązków jest opracowany Plan Odnowy Miejscowości Cieszanów.

3. HISTORIA MIEJSCOWOŚCI CIESZANÓW

Cieszanów - miasteczko położone w północnej części Płaskowyżu Tarnogrodzkiego, na prawym brzegu rzeki Brusienki. Pierwsze profesjonalne badania wykopaliskowe w miejscowości wykonał w 1938 r. doc. dr K. Żurowski. Zbadano wówczas kurhan nad rzeką Brusienką i jego okolice. Część materiałów i dokumentacja z prac wykopaliskowych zaginęły jednak w czasie II wojny św. Kolejne badania archeologiczne zostały przeprowadzone w 1956 r. przez pracowników Zakładu Archeologii Polski PAN w Krakowie. Na wzniesieniu położonym nad Brusienką między wschodnim skrajem Cieszanowa, a zabudowaniami ówczesnego PGR, odkryto ślady osady produkcyjnej z okresu wczesnego średniowiecza (X- XII w.). Składała się ona z około 10 chat, częściowo zagłębionych w ziemi i ponad 20 jam. Mieszkańcy osady zajmowali się wytopem żelaza i być może jego obróbką. Świadczy o tym duża ilość żużla żelaznego, wymieszanego z węglem drzewnym i popiołem, który znaleziono na terenie wykopaliska. Wydobyto także fragmenty naczyń, noże, nożyce, kościane szydła. Oprócz tego odkryto jamy z wczesnej epoki brązu oraz liczne zabytki z okresu neolitu (2000- 1700 p.n.e.), w tym ułamki naczyń kultury trzcinieckiej i niewielkie sitkowate naczynie w kształcie gruszkowatym do odcedzania sera. W II poł. lat 50- tych XX w. na terenie Cieszanowa znaleziono monety z okresu Cesarstwa Rzymskiego. Badania archeologiczne podjęte w 1969 r. miały charakter ratowniczy. Podczas przebudowy drogi prowadzącej z Cieszanowa do Niemstowa, na zachodnich krańcach miasta przypadkowo odsłonięto zarysy jam, w których znaleziono fragmenty ceramiki. Archeolodzy po przeprowadzeniu prac wykopaliskowych odkryli kolejne odłamki naczyń i nóż żelazny. Znalezione przedmioty datowane są na XIII w.

Początki osady wiążą się z rodziną Cieszanowskich herbu Jelita, która przybyła na Ruś Czerwoną z Cieszanowic w województwie sieradzkim. Dzięki staraniom starosty samborskiego Stanisława Cieszanowskiego - właściciela tych ziem, król Zygmunt III Waza na sejmie walnym w Warszawie 14 V 1590 r. wystawił przywilej lokacji miasta Cieszanowa na prawie magdeburskim. Miasto założono na gruntach Nowego Sioła - dotychczasowego centrum posiadłości Cieszanowskich, przy ważnym szlaku komunikacyjnym, wiodącym z Jarosławia do Zamościa. Znajdowało się ono na terenie województwa bełskiego, w powiecie lubaczowskim, a później bełskim. Zygmunt III Waza zezwolił na organizowanie rocznie trzech jarmarków: na święto Proroka Eliasza (20 lipca), na święto Łucji Dziewicy (13 grudnia), w sobotę przed Niedzielą Palmową oraz cotygodniowego targu w czwartki. Dzięki temu w krótkim czasie Cieszanów znacznie się rozwinął. Wytyczono ulice i rynek, budowano nowe domy. a około 1593 r. rozpoczęła działalność papiernia. Mieściła się ona w zachodniej części miasta, nad Brusienką.

Po śmierci Cieszanowskiego w 1593 r. jego synowie Jakub, Abraham i Hieronim podzielili się włościami, stając się  właścicielami cząstkowymi Cieszanowa i okolicznych wsi.

Cieszanów zamieszkiwała ludność polska, ruska (ukraińska) i żydowska. W 1629 r. na 116 domów, 3 były w rękach żydowskich. Od tego roku wierni wyznania mojżeszowego posiadali synagogę, przy której był szkolnik. W 1630 r. w mieście żyły 23 rodziny żydowskie. Rusini mieli własną parafię, która powstała prawdopodobnie na przełomie XVI i XVII w. Wzmiankowana była w połowie XVII w.

Około 1621 r. dobra cieszanowskie w większej części znalazły się w posiadaniu Zofii z Lipskich, wdowy po Hieronimie Cieszanowskim. Ponieważ wyszła ona ponownie za mąż za sędziego ziemskiego chełmskiego Pawła Wierzbickiego, Cieszanów przez pewien czas należał do rodziny Wierzbickich herbu Nieczuja. W 1627 r. chorąży bełski Adam Lipski herbu Grabie, stryjeczny brat Zofii, próbował siłą opanować dobra cieszanowskie wraz z folwarkami w Nowym Siole, Chotylubiu i Podemszczyźnie. Jego najazd zakończył się tylko rabunkiem sporej ilości koni, bydła i trzody chlewnej. W 1635 r. majętność tą w dożywotnie posiadanie otrzymała wdowa po nim – Katarzyna z Wierzbickich.

Po okresie pomyślnego rozwoju miasta nastąpiło jego zahamowanie. Spowodowane zostało epidemiami chorób zakaźnych, pożarami oraz zniszczeniami dokonanymi przez wojska własne i obce. W latach 1629 – 1634 Cieszanów nękany był przez rekwizycje żołnierskie . Liczba domów zamieszkałych w 1630 r. wynosiła 119, zaś pięć lat później tylko 100. Około 30 gospodarstw zostało opuszczonych z powodu zarazy, przypadkowych pożarów i uciążliwych grabieży wojsk zaciężnych.  W 1629 r. podczas waśni między Wierzbickimi i Lipskimi o majętność, Paweł Wierzbicki wraz z synami Prokopem i Mikołajem zorganizował najazd lisowczyków na dobra Adama Lipskiego. Zajęto wówczas miasto, zabito kilku poddanych Lipskiego, a z niewielkiego zamku zabrano akta miejskie. Sprawa stała się bardzo głośna. Król Zygmunt III Waza polecił staroście bełskiemu Jarosławowi Oleśnickiemu rozprawić się  z oddziałem zuchwałych lisowczyków. W 1635 r. z powodu zubożenia powstałego w wyniku rekwizycji, pożaru i epidemii, Żydzi cieszanowscy odmówili zapłacenia podymnego. Dalsze zniszczenia miasta były dziełem wojsk kozacko – tatarskich  Bohdana Chmielnickiego. Straty w zabudowie miasta sięgnęły ok. 35%. Po tych wydarzeniach Aleksander Stanisław Bełżecki wydał 16 V 1649 r. przywilej zobowiązujący mieszczan do ufortyfikowania Cieszanowa. Polecił, by każdy mężczyzna, zarówno chrześcijanin, jak i wyznania religii mojżeszowej, posiadał dobry muszkiet, proch i kule. 1 VIII 1650 r. w kolejnym przywileju zezwolił na zakładanie nowych zagród i budowę domów. 1 VIII 1670 r. Żydzi otrzymali od właściciela miasta dokument, zawierający uregulowania prawne, dotyczące osiedlania się, budowania i opłat.

Nieszczęścia nie ominęły Cieszanowa również w późniejszych latach. W 1656 r. wojska szwedzkie idące spod Zamościa w kierunku Jarosławia, złupiły miasto. 6 X 1672 r. pod Cieszanowem straż przednia wojsk hetmana wielkiego koronnego Jana Sobieskiego, w postaci chorągwi kozackiej oboźnego koronnego Samuela Leszczyńskiego (około 60 ludzi),  dowodzona przez porucznika Linkowicza, rozbiła niewielki oddział tatarski (tzw. torhak) z czambułu Dżambet Girej – Sołtana , biorąc kilku jeńców. Mieszkańcy Cieszanowa jako ochotnicy wsparli wojska koronne. W dowód uznania dla ludności Cieszanowa król Jan III Sobieski w 1681 r. zatwierdził prawa miejskie i uzupełnił herb miasta, dodając do niego szyszak z trzema pióropuszami, chorągwie, miecze, lufy armatnie i kule. Według podania część mieszczan za udział w bitwie otrzymała od króla nobilitację (tytuł szlachecki).

Dużą zasługą Aleksandra Stanisława Bełżeckiego było sprowadzenie do Cieszanowa dominikanów. Zapisał im 5500 zł, a na uposażenie dał wieś Chotylub. Oficjalne zatwierdzenie tej fundacji nastąpiło 17 I 1674 r. W mieście osiedliło się 8 zakonników. Staraniem dominikanów wybudowano drewniany kościół i klasztor.

Po śmierci Adama Antoniego Bełżeckiego, Cieszanów stał się własnością Feliksa Wielhorskiego. Po nim wszedł w posiadanie miasta kanclerz wielki koronny i wojewoda bracławski Jan Kajetan Jabłonowski. Mieszkańcy zajmowali się rolnictwem, rzemiosłem i handlem. Trzy cechy rzemieślników, a mianowicie szewcy, kuśnierze i tkacze, posiadały przywileje królewskie. Rozwinęło się tkactwo, z którego Cieszanów słynął przez długi czas, aż do II wojny światowej. Tradycje tkackie sięgają I poł. XVII w. W budynku obecnej szkoły podstawowej przy ul. Kościuszki wyrabiano sierak - sukno używane chętnie przez ludność na ubrania. Ponieważ było ono dobrej jakości i stosunkowo tanie, miało wielu nabywców w całym kraju.

Po I rozbiorze Polski w 1772 r. Cieszanów znalazł się pod panowaniem Habsburgów. Administracyjnie przynależał do powiatu tomaszowskiego, cyrkułu bełskiego, a w późniejszym okresie do cyrkułu żółkiewskiego. Klucz cieszanowski (Cieszanów, Nowe Sioło, Łówcza, Chotylub) nabył w 1775 r. wojewoda podolski Jan Jakub Zamoyski. Z jego inicjatywy powstała cegielnia, która jednak po kilku latach przestała funkcjonować. Był on także fundatorem murowanego kościoła, wybudowanego w 1800 r.

Na początku XIX w. część klucza cieszanowskiego wraz z miastem przejęli Rojowscy herbu Cholewa. Polityka fiskalna władz austriackich spowodowała upadek handlu, warsztatów i fabryk w Cieszanowie. W 1873 r. zlikwidowano fabrykę sieraku. Rząd austriacki nakazał bowiem wysyłanie sukna do Wiednia w celu ostemplowania. Spowodowało to znaczne zwiększenie kosztów produkcji i brak zysków. W budynku fabryki umieszczono 3- klasową szkołę powszechną, która długoletnim staraniem proboszcza ks. Franciszka Unzeitiga została utworzona w 1857 r. Oprócz problemów gospodarczych miasto trapiły inne nieszczęścia. W sierpniu 1831 r. wybuchła epidemia cholery. W ciągu czterech tygodni zmarło na nią ok. 250 osób. Bardzo groźne były także pożary. W 1854 r. ogień strawił znaczną część Cieszanowa, zwłaszcza ulicę Żukowską (obecnie Kościuszki) i Cerkiewną. W 1865 r. w wyniku pożaru dach nad głową straciło ponad 200 rodzin, głównie z ulicy Dworskiej (obecnie Mickiewicza), Dachnowskiej (obecnie Sienkiewicza) i tzw. Kątów (obecnie 6 Grudnia). Zginęło wówczas kilkoro dzieci.

Mimo tych wszystkich nieszczęść, liczba ludności  stale wzrastała. W Cieszanowie mieszkali Polacy, Rusini (Ukraińcy), Żydzi, a nawet Ormianie. W 1799 r. miasto liczyło 288 domów i 1469 mieszkańców (996 wyznawców obrządku wschodniego i  łacińskiego, 473 wiernych wyznania mojżeszowego). W 1857 r. żyło tu 2177 osób (859 wiernych wyznania rzymskokatolickiego, 250- greckokatolickiego, 1- ormiańskiego, 1067- mojżeszowego). W 1880 r. liczba mieszkańców wynosiła już 2479 osób (1076 wyznawców obrządku rzymskokatolickiego, 280- greckokatolickiego, 1123- mojżeszowego).

Podczas powstania styczniowego w latach 1863- 1864 wielu mieszkańców Cieszanowa wzięło czynny udział w zrywie niepodległościowym. Szeregi powstańcze zasilili m.in.: Józef Klimek, Józef Kotowicz, Roch Ciećkiewicz, Sylwester Karmański. Niektórzy z nich byli kurierami między powstałym w Cieszanowie Komitetem Pomocy Powstańcom, a oddziałami powstańczymi na Lubelszczyźnie i Komitetem Narodowym we Lwowie. Lokalny komitet w mieście utworzył lekarz Arnold Seifert. Na jego czele stała Eleonora Gnoińska. W działalność tej organizacji zaangażowani byli jej mąż Konstanty Rojowski i syn Kazimierz Rojowski. Rojowscy w swym dworze w Nowym Siole zorganizowali szpital dla rannych powstańców. Największy szpital w Galicji mieścił się w kilku budynkach w Cieszanowie. Przebywali w nim ranni w bitwie pod Kobylanką (1 i 6 V 1863 r.) i z pól bitewnych Lubelszczyzny. Nad wszystkim czuwała organizatorka szpitala hrabina Jadwiga z Zamoyskich Sapieżyna. Lwowskie władze Komitetu Narodowego w lutym 1863 r. przeznaczyły ponad 51 złotych reńskich na zakup 20 łóżek, 4 stołów i 8 stolików dla cieszanowskiego szpitala, zaś na odzież i obuwie dla przebywających w nim wówczas powstańców ponad 32 złote reńskie. We wrześniu 1863 r. znajdowało się w lazarecie 137 rannych. Wśród nich byli także ranni kozacy, których Rosjanie pozostawili na polu bitwy pod Kobylanką. Zmarłych powstańców pochowano na miejscowym cmentarzu. Cieszanów był punktem przerzutowym, skąd wysyłano broń, amunicję, środki opatrunkowe i ochotników do walczących oddziałów powstańczych. W mieście masowo wykonywano kosy, które osadzane na sztorc przez miejscowych kowali, służyły jako broń grupom kosynierów.

Po reformie administracyjnej w 1867 r. Cieszanów został siedzibą powiatu. Dzięki temu nastąpiło znaczne ożywienie życia społeczno- gospodarczego i kulturalnego miasta. Swą siedzibę miał tu sąd powiatowy, urząd pocztowy, notariusz, urząd telegraficzny i urząd skarbowy. Powstały liczne organizacje, w tym m.in.: Ochotnicza Straż Pożarna (1870), oddział Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego (1871), Towarzystwo Dobroczynności (1884), Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” (1899), Stowarzyszenie Mieszczańskie „Gwiazda” (1904), Spółka Oszczędności i Pożyczek (1904), Składnica Kółek Rolniczych (1912). W 1904 r. powstało Towarzystwo Pomocy Przemysłowej. Jego przewodniczącym był notariusz Marian Glazarewicz, zastępcą Jan Duda, sekretarzem zaś Natan Bernfeld. Około 1906 r. liczyło ono 27 członków. Ludność żydowska w 1870 r. miała synagogę, cmentarz i trzy instytucje żydowskie (bractwa i stowarzyszenia). Rabinem był wówczas Jakub Frankel. W 1880 r. utworzono Towarzystwo Kredytowe, którego prezesem był Salomon Schmukler. Bardzo aktywnie działało żydowskie stowarzyszenie dobroczynne Gemilas Chesed, udzielające bezprocentowych pożyczek ubogiej ludności żydowskiej. Syn cadyka z Dynowa Dawid Halberstam (1818- 1893), stworzył w Cieszanowie lokalny ośrodek chasydzki. Po nim cadykiem i zarazem rabinem został jego bratanek Simche Ber Halberstam. Również Ukraińcy mieli swoje organizacje. Prężnie działało Towarzystwo „Proświta”, które miało swą siedzibę w wybudowanym w 1900 r. Domu Narodowym przy ul. Sobieskiego. Popiersie poety Tarasa Szewczenki wykonał dla niego słynny ukraiński artysta pochodzący z pobliskiego Brusna Starego Grzegorz Kuźniewicz. Niestety to cenne dzieło zaginęło po II wojnie światowej. Na początku XX w. powstało, wzorowane na polskim, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokił”. W 1912 r. miejscowi Ukraińcy założyli „Sicz”- pożarniczą filię Lwowskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokił”. W skład komitetu założycielskiego weszli m.in.: Józef Karmański, Andrij Karmański, Stefan Barbaczowski, Petro Truszewicz, Stefan Letski. W 1912 r. rozpoczęto organizowanie ukraińskich oddziałów sokolich- sekcji strzeleckich. Także w Cieszanowie powstał taki oddział.

Spośród polskich organizacji bardzo aktywnie działała Ochotnicza Straż Pożarna, która powstała 26 VI 1870 r. pod nazwą Straż Ogniowa Ochotnicza Miasteczka Cieszanowa. Na początku liczyła ona 24 członków. W 1889 r. stan liczebny OSP w Cieszanowie wynosił już 49 umundurowanych strażaków, a jednostka dysponowała m.in. 3 sikawkami ręcznymi, 3 beczkowozami i 12 konewkami na wodę. Posiadała również swoją remizę. Naczelnikiem był wówczas Kacper Lisowski

Ważną rolę w życiu polskiej ludności Cieszanowa odgrywało Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. W 1899 r. liczyło ono 20 członków i należało do IV okręgu z siedziba w Przemyślu. W 1907 r. cieszanowski „Sokół” grupował 91 osób. Członkowie tej organizacji rozpoczęli starania o budowę sokolni. Po wielu zabiegach u władz udało się rozpocząć prace budowlane. Pod koniec 1906 r. budynek „Sokoła”, umiejscowiony przy ulicy Żukowskiej został częściowo ukończony. W styczniu 1907 r. rozpoczęto w nim ćwiczenia gimnastyczne, które odbywały się dwa razy tygodniowo. W okresie od lipca do końca września 1907 r. wykończono wnętrze budynku. Obiekt był gotowy w październiku tegoż roku. Odbywały się w nim uroczyste obchody kolejnych rocznic powstania styczniowego, przedstawienia amatorskiego kółka teatralnego. W październiku 1907 r. założono przy „Sokole” chór. W następnym roku banderia konna tej organizacji witała przybywającego z wizytacją kanoniczną do miasta biskupa ks. Władysława Bandurskiego. Prezesem „Sokoła” był wówczas notariusz Marian Glazarewicz. W 1911 r. staraniem Łucji Strzeleckiej (po mężu Charewicz) w Cieszanowie utworzono, wzorując się na organizacji angielskiej, drużynę skautową. Istniało także koło Stronnictwa Ludowego. Dzieci i młodzież uczyły się w 5- klasowej szkole powszechnej.

W okresie ożywienia społeczno – gospodarczego i kulturalnego miasta zmieniali się właściciele dóbr cieszanowskich. Po Rojowskich w ich posiadanie wszedł w 1875 r. Henryk Chrystiani de Grubieński, zaś w 1880 r. Józef Schapiro. Od początku XX w. majątek należał do rodziny Gnoińskich – Jana, a następnie jego syna Adama. Byli oni właścicielami posiadłości do II wojny światowej.

Przed wybuchem I wojny światowej u starosty Sawickiego służył jako parobek Zacharko, podający się za dezertera z rosyjskiego wojska. W rzeczywistości był szpiegiem. Starosta często polował w lublinieckich lasach. Towarzyszył mu Zacharko, który wówczas potajemnie spotykał się z łącznikami rosyjskimi, przekazując im raporty wywiadowcze. Prawda wyszła wkrótce na jaw. 9 IX 1914 r. wojska austriackie rozpoczęły odwrót z Cieszanowa. Następnego dnia do miasta wkroczyli Rosjanie, a wśród nich Zacharko, obwieszony medalami. Większość mieszkańców uciekła na teren powiatu jarosławskiego. Z miasta ewakuowano też wszystkie urzędy. 11 IX tegoż roku do Cieszanowa wkroczyli Rosjanie. Okupanci porozbijali żydowskie sklepy, z których zrabowali towary, w tym znaczną ilość alkoholu. Pijani żołnierze rosyjscy zaczęli gwałcić kobiety. Żydówkę broniącą swej córki  zastrzelili, zaś jednemu z Żydów obcięli rękę. Wieczorem podpalili część budynków. Dzieło zniszczenia kontynuowali także następnego dnia. Spaleniu uległ cały rynek i śródmieście, w tym budynki sądu, starostwa i rady powiatowej. Częściowo zniszczona została również żydowska synagoga. Najbardziej ucierpieli Żydzi, których budynki były przez Rosjan celowo dewastowane. Oficerowie rosyjscy kwaterowali m. in. na plebanii kościoła. Naczelnikiem miasta mianowali cieszanowianina Józefa Ciepłego. Po pewnym czasie większość mieszkańców powróciła do miasta. Władze rosyjskie zorganizowały dla nich kuchnię, w której wydawano ciepłe posiłki potrzebującym. Okupacja rosyjska trwała do 15 VI 1915 r. W tym dniu Rosjanie zostali zmuszeni przez wojska austriackie i niemieckie do odwrotu. Podczas wycofywania się żołnierze rosyjscy usiłowali podpalić miasto. Jednak atak był tak szybki, że nie zdążyli tego uczynić. Dużą odwagą wykazał się mieszkaniec Cieszanowa Leon Klimek, który powstrzymał żołnierza podkładającego ogień pod stodołę. Wojska rosyjskie wycofały się w kierunku Dolin i stamtąd następnego dnia ostrzeliwały miasto z artylerii. Zniszczeniu uległo część budynków, w tym kościół. Ludność została przez Austriaków ewakuowana do pobliskiego Dachnowa, jako podejrzana o sympatie prorosyjskie. Pod koniec czerwca tego roku w mieście wybuchła epidemia cholery. Była ona przyczyną śmierci wielu cieszanowian. Siedziba władz powiatowych została wówczas przeniesiona do Lubaczowa. Dopiero w sierpniu 1916 r. z powrotem przeniesiono ją do Cieszanowa. Ponieważ budynki starostwa i rady powiatowej były zniszczone, wynajmowano lokal prywatny za 50 koron miesięcznie od Antoniego Kordzika. Wielu mężczyzn z Cieszanowa, w tym także urzędnicy powiatowi, zostało powołanych do wojska austriackiego, dlatego władzom powiatowym brakowało pracowników. Dzięki staraniom wiceprezesa Rady Powiatowej ks. Seweryna Metelli, z wojska zwolniono kontrolera Jana Bauera, który jednak w listopadzie 1917 r. musiał ponownie do niego wrócić. Do legionów z Cieszanowa zgłosili się m.in.: Marian Zając, Franciszek Lisowski, Julian Czubryt i Marian Ciećkiewicz. W II Brygadzie Legionów Polskich służył związany z Cieszanowem i tu przez pewien okres mieszkający, późniejszy generał WP Stefan Mossor. Z zarekwirowanych przez Austriaków na początku wojny cerkiewnych dzwonów udało się w 1916 r. odzyskać jeden o wadze 50 kg, datowany na 1747 r.

Po rozpadzie Austro – Węgier jesienią 1918 r. rozpoczęła się wojna polsko – ukraińska. Oba narody pragnęły niepodległego państwa. Ponieważ ich dążenia były przeciwstawne, doszło do konfliktu. Początkowo w Cieszanowie, celem utrzymania porządku publicznego, powołano 3 osobowe patrole straży obywatelskiej. Składały się one z Polaków, Ukraińców i Żydów ( po jednym przedstawicielu każdej z tych nacji w patrolu). Jednak już na początku listopada 1918 r. władze w mieście przejęli Ukraińcy. Polacy rozpoczęli przygotowania do zbrojnego wystąpienia przeciwko nim. Chcąc temu przeciwdziałać, członkowie ukraińskiej milicji, szukając broni i amunicji, dwukrotnie przeprowadzili rewizje na plebanii i w kościele. 30 XI 1918 r. aresztowali komendanta POW por. Franciszka Gajerskiego i jego szwagra sierż. Józefa Lityńskiego. Zostali oni przewiezieni do Lubaczowa, a stamtąd do Niemirowa. Podczas przesłuchania byli torturowani. Rozstrzelano ich 8 grudnia 1918 r. w tej miejscowości. 6 grudnia tegoż roku Polacy pod dowództwem sierż. Jana Kopfa opanowali pocztę i telegraf. Dzięki fortelowi udało się rozbroić miejscowy oddział ukraiński i spieszące mu z pomocą inne grupy. Wszystko przebiegło szybko i bez rozlewu krwi. Pod broń powołano kolejnych mężczyzn z Cieszanowa. Następnego dnia Ukraińcy próbowali odzyskać miasto, ale zostali odparci. Kontratak sił polskich zakończył się zajęciem Nowego Sioła i wyparciem z tej wsi milicji ukraińskiej. Żołnierze z kompanii cieszanowskiej 13 XII 1918 r. zaatakowali wsie Lubliniec Nowy i Stary, bronione przez Ukraińców. Po zażartym boju udało się je zdobyć. Podczas walki zginęło 8 ukraińskich milicjantów. 27 XII 1918 r. kompania cieszanowska pod dowództwem por. Juliana Czubryta ruszyła na odsiecz Lubaczowa, który został zaatakowany przez 11 sotni (kompanii) ukraińskich. Dzięki dużej odwadze i poświęceniu żołnierzy polskich, atak został odparty. W maju 1919 r. ekshumowano zwłoki por. Gajerskiego i sierż. Lityńskiego. 28 V 1919 r. uroczyście pochowano je na cmentarzu w Cieszanowie.

Na początku lat 20-tych XX w. zapadła decyzja o przeniesieniu siedziby władz powiatowych do Lubaczowa. Spotkało się to z protestami mieszkańców Cieszanowa. Formalnie od 1 I 1923 r. Lubaczów był miastem powiatowym. Jednak do jesieni tegoż roku posiedzenia zarządu i rady odbywały się w Cieszanowie pod przewodnictwem Tytusa Zarzyckiego z Chotylubia. Pierwszy protokół z posiedzenia spisano w Lubaczowie 8 X 1923 r. Dopiero wojsko z lubaczowskich koszar siłą przeniosło urzędników z aktami do tego miasta. Mimo, iż ranga Cieszanowa zmniejszyła się, w okresie międzywojennym był on znaczącym ośrodkiem życia gospodarczego i społeczno - kulturalnego powiatu. Znajdowały się tu m.in.: sąd grodzki, poczta, urząd katastralny, kasa chorych, ekspozytura urzędu skarbowego, 7 - klasowa szkoła powszechna III stopnia. W latach 1921 - 1926 działał w mieście zakład produkcyjny wozów „Agra”, którego właścicielem był Ziółkowski. Funkcjonowały dwa młyny, należące do Brzyskich i Komosińskich. Ten drugi umiejscowiony był na terenie, gdzie obecnie znajduje się stacja paliw ( po lewej stronie drogi z Cieszanowa do Kowalówki). Prosperowała olejarnia Żyda Buchholca oraz dwie krupiarnie, należące do Fauda i Gerszenfeida. .Właścicielem apteki „Pod Białym Orłem” był Bolesław Bajorski, który w II poł. lat 30 – tych XX w. został burmistrzem Cieszanowa. Sklepiki z owocami posiadały Etla Hofmann i Adela Neumann. Wyroby masarskie sprzedawał Michał Czajka i pani Lisowska. Stolarstwem zajmowali się m.in. Daniel Semczuk, Schmidt, Schneider i Jan Lisowski. Fryzjerami Byli Leon Fiedler i Hoch. Restauracje prowadzili Ebel i Lisowska. Zajazdy były własnością Żydów: Frankela, Schmuklera i Konigsberga. Do elity intelektualnej miasta należeli ówcześni lekarze: Dawid Turnheim, Kazimierz Zaleski, weterynarz Bolesław Strzelecki, pochodzący z Cieszanowa lekarz powiatowy Marian Zając, adwokaci: Ignacy Gruner, Henryk Lobel, Dymitr Mudrecki oraz notariusze Edmund Bazylewicz i Jan Kotełko. Według danych z 1921 r. w Cieszanowie znajdowało się 389 budynków mieszkalnych. Żyło w nich 2248 osób, w tym 1024 wiernych wyznania rzymskokatolickiego, 939- mojżeszowego, 283- greckokatolickiego, 2- prawosławnego. Żydzi mieli aktywnie działające Stowarzyszenie Rękodzielników Żydowskich Jad Charuzim, stowarzyszenie dobroczynne Gemilas Chesed oraz Kasę Zaliczkową, skupiającą 310 członków. Ukraińcy posiadali czytelnię Towarzystwa „Proświta”, a także Spółkę Hospodarsko- Torhowelną. Działały liczne organizacje polskie, w tym m.in.: Kółko Rolnicze, Związek Kredytowy, Towarzystwo Kredytowe Miejskie, Kasa Zaliczkowa, Kasa Stefczyka (dawna Spółka Oszczędności i Pożyczek). Na terenie miasta istniał oddział Związku Strzeleckiego, którego prezesem był Konrad Szabatowski. Dużą rolę w kształceniu kadr nauczycielskich nie tylko z terenu powiatu lubaczowskiego odegrało Prywatne Seminarium Nauczycielskie Koedukacyjne im. Stanisława Sobińskiego.  Miejscowi radni  16 V 1924 r. wyrazili zgodę na jego finansowanie z budżetu gminy. Seminarium istniało  w Cieszanowie w latach 1925- 1932. Powstało dzięki staraniom miejscowej inteligencji, w tym burmistrza Piotra Szabatowskiego i ks. Józefa Smaczniaka. Mieściło się ono przy ulicy Legionów (obecnie Kościuszki). Dyrektorem seminarium był Franciszek Włodyga, a po nim Kazimierz Mazurkiewicz. Szkoła kultywowała bogate tradycje tkackie Cieszanowa. Nauczycielka Wierzbicka uczyła wyrabiania kilimów - ręcznie tkanych, różnobarwnych tkanin. Z powodu kryzysu gospodarczego seminarium zostało zamknięte w 1932 r.

W Cieszanowie funkcjonowała także prywatna komunikacja autobusowa. Wiadomo, że w II poł. lat 20 – tych XX w. należała ona do cieszanowskich Żydów, w tym do Wolfa Drückera. Posiadała jeden autobus i obsługiwała trasę do Lwowa. Pod koniec 1928 r. zadłużoną spółkę kupili: Nestor Jaciw, późniejszy burmistrz Bolesław Bajorski, Jan Kopf, adwokat Dmytro Mudrecki

Na początku lat 30 – tych XX w. powstała kolejna spółka komunikacyjna, należąca do Rafała Szajowskiego, Żyda Wittnera i Konrada Szabatowskiego. Posiadała autobus marki Renault, który wykonywał kursy na trasie Cieszanów – Jarosław i Cieszanów – Lwów.

Na terenie miasta działały także drużyny harcerskie. W listopadzie 1934 r. zawiązano żeński zastęp i drużynę zuchową. Drużynową obu jednostek była hm Helena Kotełkowa.

Źródło: „Przewodnik po gminie Cieszanów i rejonie żółkiewskim” - aut. Tomasz Róg.

4.   CHARAKTERYSTYKA  MIEJSCOWOŚCI

4.01 Położenie, powierzchnia, ludność

Miejscowość usytuowana jest w  gminie Cieszanów, w południowo-wschodniej Polsce, w powiecie lubaczowskim, w województwie podkarpackim, w dolinie rzeki Brusienka. Fizjograficznie obszar gminy położony jest na terenie Płaskowyżu Tarnogrodzkiego, na skraju Roztocza. Gmina graniczy także z masywem Puszczy Solskiej, jednym z największych kompleksów leśnych Polski.

Położenie na mapie Polski

  Pod względem terytorialnym gmina należy do średnich, zajmuje powierzchnię 21.935 ha., w tym miasto Cieszanów zajmuje powierzchnię 1.509 ha. Gmina ma charakter miejsko-wiejski.

Od wschodu gmina graniczy z Gminą Horyniec, z Gminą Lubaczów od południa, od zachodu z Gminą Oleszyce, Stary Dzików i Obsza (woj. lubelskie), od północy z gminą Narol.

Przez teren Gminy Cieszanów, jak również przez Cieszanów przebiega trasa łącząca dwa drogowe przejścia graniczne  z Ukrainą: Hrebenne i Korczowa.

Cieszanów  leży 10 km. od Lubaczowa - miasta powiatowego, przy drodze prowadzącej w kierunku Tarnogrodu, Narola i Bełżca. W Cieszanowie krzyżują  się drogi prowadzące w kierunku południowym do Lubaczowa, Przemyśla, północnym w kierunku Tomaszowa Lubelskiego, Zamościa i dalej Lublina, wschodnim do Brusna i dalej Horyńca Zdroju oraz zachodnim, wiodące do Jarosławia i Rzeszowa. Dobrze rozwinięta sieć dróg przecinających tereny wsi zapewnia szybką i łatwą komunikację z największymi ośrodkami przemysłowymi i administracyjnymi Polski południowo-wschodniej. Najbliższe lotnisko znajduje się w Jasionce obok Rzeszowa  w odległości ok.100 km od Cieszanowa.

Gmina Cieszanów obejmuje obszar 219,40 km ² , 38 % powierzchni to lasy. Gmina sąsiaduje z gminą  Oleszyce, Lubaczów, Stary Dzików, Narol oraz z gminą Obsza ( woj. lubelskie).  Natomiast  miejscowość  Cieszanów zajmuje15,09 km² i sąsiaduje   z  wsiami położonymi w Gminie Cieszanów: Nowy Lubliniec, Kowalówka, Dachnów, Nowe Sioło.

Na terenie gminy Cieszanów mieszka 7231 osoby, w tym 1990 osób w Cieszanowie,  z czego 50,20 % stanowią kobiety (3630osoby), w tym w Cieszanowie 984 osób), a 49,80% mężczyźni (3601 osób), w tym w Cieszanowie (1006 osób).

Liczba ludności gminy, jak i miasta Cieszanowa w ostatnich latach utrzymuje się na tym samym poziomie z tendencją do lekkiego spadku. Niewielki spadek liczby mieszkańców związany jest ze znacznym odpływem ludności poza teren gminy i kraju. Świadczy o tym ujemne saldo migracji, widoczne zarówno na terenie gminy Cieszanów. jak również całego powiatu. Średnia gęstość zaludnienia wynosi: gmina Cieszanów ok. 33 mieszkańców na 1 km² ) i jest zróżnicowana terytorialnie: w mieście gęstość zaludnienia wynosi 133 osób/km², na wsiach zaś 26 osób/km².  

Struktura wiekowa mieszkańców miejscowości Cieszanów.

Struktura wiekowa mieszkańców miasta i gminy Cieszanów.

Z powyższych danych wynika, że większość  osób zamieszkujących Cieszanów jest    w wieku produkcyjnym, chodzącym na rynek pracy. Dlatego też, podstawowym kierunkiem działania powinno być dążenie do podnoszenia jakości zasobów ludzkich na terenach wiejskich, poprzez zwiększanie szans młodych ludzi na zdobycie dobrego wykształcenia, adekwatnego do potrzeb rynku pracy.

Mieszkańcy Cieszanowa wykazują duże zainteresowanie sprawami społeczności lokalnej. Dzięki ogromnej aktywności i zaangażowaniu ludności udało się zrealizować wiele przedsięwzięć, wpływających na polepszenie ich życia. Na terenie miasta Cieszanowa działa wiele organizacji pozarządowych, które w znacznym stopniu podnoszą poziom aktywności społeczności lokalnej. Do organizacji tych należy zaliczyć:

1. Miejski Klub Sportowy „Juwenia” Cieszanów.
2. Uczniowski Klub Sportowy „Puma” przy Zespole Szkół Publicznych w Cieszanowie.
3. Uczniowski Klub Sportowy „MUSASHI” w Cieszanowie.
4. Uczniowski Klub Sportowy „ORLIK-CIESZANÓW.
5. Ognisko - Klub Sportowy Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej ”Gwiazda”
   Cieszanowskie.
6. Cieszanowskie Towarzystwo Muzyczne.
7. Stowarzyszenie Popularyzacji Miasta i Regionu „Żarek”.
8. Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży przy Parafii Świętego Wojciecha w Cieszanowie.
9. Gminne Stowarzyszenie Kół Gospodyń Wiejskich w Cieszanowie.
10. Stowarzyszenie „Strzelec ”w Cieszanowie.
11. Stowarzyszenie Inicjatyw Oświatowych „Brusienka”.
12. Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych
    Koło Miejsko-Gminne w Cieszanowie.
13. Towarzystwo Rolnicze w Cieszanowie.
14. Cieszanowskie Forum Gospodarcze.
15. Stowarzyszenie Czereśnian.
16. Lokalna Grupa Działania „SERCE ROZTOCZA” w Cieszanowie.
17. Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Zaburzeniami Psychicznymi i Przewlekle Chorych oraz Ich Rodzin/Opiekunów „VIVERE” w Cieszanowie.
18. Ochotnicza Straż Pożarna w Cieszanowie.
19. Stowarzyszenie CIESZANÓW.PL.
20. Stowarzyszenie Animacji Kultury Pogranicza „FOLKOWISKO”.
21. Stowarzyszenie „Pomocna Dłoń” w Cieszanowie.

Dzięki dużemu zaangażowaniu Urzędu Miasta i Gminy w Cieszanowie, na terenie Cieszanowa zrealizowano od roku 2002 wiele przedsięwzięć przyczyniających się do rozwoju miasta.
Do najważniejszych wykonanych zadań zaliczyć można:

- przebudowę parku w Cieszanowie,

- budowę  kompleksu rekreacyjno - sportowego „Wędrowiec” /kryte lodowisko, amfiteatr,
boiska o sztucznej nawierzchni, przebudowany stadion z trybunami, kąpielisko z
zapleczem, domki letniskowe, parkingi i oświetlenie kompleksu/,

- budowę obwodnicy Cieszanowa,

- utworzenie Centrum Edukacji Wczesnoszkolnej wraz z skateparkiem i placami zabaw,

- utworzenie Centrum Edukacji Ekologicznej,

- utworzenie komunikacji publicznej miasta i gminy,

- przebudowę Biblioteki /budynek dawnej szkoły przy ul. Kościuszki/ i Centrum Kultury i
  Sportu w Cieszanowie,

- przebudowę wjazdu do remizy OSP Cieszanów, wymianę drzwi i ocieplenie tego budynku,
a także zakup samochodów strażackich, sprzętu gaśniczego i ratowniczego, radiostacji i
ubrań strażackich,

- utworzenie Dziennego Domu pobytu Seniorów w Cieszanowie na bazie odbudowanej
synagogi,

- remont budynku cerkwi pw. Św. Jerzego w Cieszanowie,

- rozbudowę Środowiskowego Domu Samopomocy w Cieszanowie wraz z jego
  doposażeniem,  

- przebudowę i budowę sieci kanalizacyjnej oraz wodociągowej, rozbudowę oczyszczalni
  ścieków w Cieszanowie,

- częściowe ogrodzenie cieszanowskiego cmentarza,

- remont pomników i kapliczek, w szczególności pomnika Jana III Sobieskiego,
- remont i przebudowę dróg i chodników na terenie miasta Cieszanowa, budowę ścieżek
  rowerowych, miejsc przystankowych i pól namiotowych.

W obecnej chwili jednym z priorytetowych planowanych do realizacji  zadań  jest „Budowa kanalizacji na terenie Osiedla Podwale”. Wykonanie kanalizacji na terenie nowego osiedla umożliwi odprowadzenie ścieków z istniejących budynków mieszkalnych, a także warunkuje powstanie nowych budynków, zmniejszenie migracji, a także poprawę życia mieszkańców. 

4.02 Bezrobocie, pomoc społeczna

W Gminie Cieszanów, podobnie jak w całym kraju, po przemianach społeczno – gospodarczych z początku lat 90 –tych XX w., nastąpił gwałtowny wzrost bezrobocia, który do chwili obecnej wykazuje tendencję wzrostową, za wyjątkiem okresu wiosenno – letniego, kiedy dramatyczną sytuację na rynku pracy łagodzą prace sezonowe, głównie  w budownictwie i rolnictwie.

Według stanu na dzień 29.02.2020 r. bez pracy na terenie miasta i gminy pozostawało łącznie 261 osób, w tym 79 w Cieszanowie. Prawo do zasiłku posiadały 33 osoby w tym 9 osób w Cieszanowie, natomiast bez prawa do zasiłku było: ogółem –228 osób, w tym 70 osób w Cieszanowie.

Utrzymujące się wysokie bezrobocie cechuje:

1. Wysoki poziom bezrobocia wśród kobiet: ogółem – 115 kobiet, w tym 30 kobiet – miasto Cieszanów, z czego 3 kobiety - z prawem do zasiłku, 27 kobiet – bez prawa do zasiłku;85 kobiet – gmina, z czego 11 kobiet – z prawem do zasiłku, 74 kobiety - bez prawa do zasiłku.
2. Znaczny udział wśród bezrobotnych ludzi młodych.
3. Wzrost liczby bezrobotnych posiadających wykształcenie wyższe. Posiadanie wykształcenia wyższego nie gwarantuje już bezpieczeństwa pracy i szybkiego jej znalezienia w przypadku utraty zatrudnienia.
4. Niski poziom kwalifikacji bezrobotnych. Wśród zarejestrowanych bezrobotnych w granicach 57% legitymuje się jedynie wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym. Poziom i struktura kwalifikacji pozostają w dużej dysproporcji w stosunku do oczekiwań pracodawców.
5. Długotrwałe bezrobocie. Analizując grupę bezrobotnych pod względem wykształcenia okazuje się, że im niższe kwalifikacje, tym dłuższe trwanie w bezrobociu. Grupę tę stanowią głównie bezrobotni posiadający wykształcenie niepełne podstawowe, podstawowe i zasadnicze zawodowe.

W ostatnich latach zaobserwować można ciągle wzrastającą liczbę osób oraz rodzin oczekujących wsparcia ze środków pomocy społecznej. Powodem tego jest ubożenie społeczeństwa na wskutek bezrobocia, a wymuszone okolicznościami podejmowanie pracy za niskie wynagrodzenie nie zaspokaja podstawowych potrzeb. Największą grupą korzystających ze świadczeń pomocy społecznej w gminie są rodziny i osoby bezrobotne. Następna grupa to rodziny z osobą długotrwale chorą lub niepełnosprawną.

Do negatywnych zjawisk, które mają wpływ na funkcjonowanie rodziny, należy alkoholizm oraz idąca w ślad za tym bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych. Bezradność występuje najczęściej wspólnie z innymi niekorzystnymi zjawiskami, np. długotrwałym bezrobociem.

4.03 Środowisko przyrodnicze

Położenie i ukształtowanie terenu Gminy Cieszanów oraz warunki naturalne stanowią doskonałą podstawę do wykorzystania tych terenów jako bazy dla prowadzenia działalności rekreacyjno – wypoczynkowej w bezpośrednim kontakcie z przyrodą. Około 38% powierzchni gminy (8.365 ha) zajmują lasy, przeważnie iglaste, a około 2% wody stojące   i płynące, tj. stawy, zalewy i rzeki oraz cieki wodne.

Również usytuowanie Cieszanowa i niedaleka odległość od atrakcyjnych terenów przyrodniczych stanowi dla miejscowości  doskonałą  bazę  dla prowadzenia działalności rekreacyjno – wypoczynkowej.

  Osnowę przyrodniczą Gminy Cieszanów, a w tym i Cieszanowa tworzą między innymi następujące elementy objęte ochroną  prawną:

1. Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej (część), który obejmuje północne tereny gminy, z licznymi zalesieniami i ciekami i zbiornikami wodnymi. Powierzchnia 1.897 ha – 8,65% powierzchni gminy.
2. Południoworoztoczański Obszar Chronionego Krajobrazu obejmujący swym zasięgiem północno-wschodnie tereny gminy. Powierzchnia 13.181 ha – 60% powierzchni gminy.
3. Rezerwat Przyrody „Jedlina” – rezerwat leśny o powierzchni 66,97 ha, zlokalizowany w kompleksie leśnym „Wielki Las”, zajmującym południowo-wschodnią część obszaru gminy. Głównym celem utworzenia rezerwatu jest potrzeba zachowania cennego starodrzewia jodłowego.
4. Rezerwat Przyrody „Tepiły” – rezerwat leśny nad rzeką Pauczą, w kompleksie Puszczy Solskiej, powierzchnia 190 ha, usytuowany po obydwu stronach granicy gmin Cieszanów – Narol.
5. Rezerwat Przyrody „Bruszczyn” – rezerwat leśny o pow. 195 ha, usytuowany pomiędzy potokami Gnojnik – Bruszcza, we wschodniej części gminy.
6. Użytek ekologiczny „Dzikowskie Bagno” o powierzchni0,48 ha, oddz.leśny 38g.
7. Użytek ekologiczny „Za Dachnowskimi Łąkami” o powierzchni 3,03 ha, oddz.leśny 71b, 72f.
8. Użytek ekologiczny „Komań” w Nowym Lublińcu, powierzchnia 65,53 ha.
9. Użytek ekologiczny Sopilne”, powierzchnia 95,51 ha.

4.04 Turystyka

Miasto Cieszanów posiada pewne walory turystyczno – krajoznawcze. Ma ono wielokulturowy charakter, wyróżnia się spośród podobnych mu kształtem zabudowy, zabytkowymi budowlami, należy do spuścizny Kresów Wschodnich dawnej Rzeczypospolitej.

Podstawą do rozwijania funkcji turystycznej w gminie, jak również w Cieszanowie są walory wypoczynkowe, które tworzy środowisko przyrodnicze o wyjątkowo wysokiej wartości (Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej  oraz Południowo - Roztoczański Obszar Chroniony Krajobrazu).

Miasto jak i przyległy teren gminy tworzą dobre warunki do uprawiania turystyki pieszej i rowerowej ze względu na malownicze okolice, bogactwo lasów, zbiorników i cieków wodnych, które stwarzają atrakcyjne warunki do aktywnego wypoczynku.

Miasto posiada warunki do rozwoju turystyki, jednak w parze z walorami krajobrazowymi nie idzie odpowiedni stan bazy turystycznej. Pomimo wybudowania przez Gminę ścieżek rowerowych, miejsc postojowych, miejsc na pola namiotowe i domków letniskowych, brak jest w dalszym ciągu wystarczającej bazy turystycznej i atrakcji turystycznych.

4.05 Zagospodarowanie przestrzenne

  Obszar Gminy Cieszanów rozciąga się na rozpiętości około 20 km (W-E) długości geograficznej i około 18 km (N-S) szerokości geograficznej, zajmując swym nieregularnym obrysem powierzchnię ok. 219 km², z czego miasto Cieszanów zajmuje powierzchnię około 15 km².

Kompleksy leśne rozłożone są bliżej granic gminy i przechodzą na zewnątrz w obszar gmin sąsiednich otaczających Gminę Cieszanów, wchodzących w system obszarów chronionych:

• na północny-wschód w kierunku Narola do Obszaru Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej,
• na południowy-wschód w kierunku Horyńca do obszaru Południowo-roztoczańskiego Parku Krajobrazowego,
• na południowy-zachód w kierunku Sieniawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.

Północny cypel leśny Gminy Cieszanów wchodzi w granice Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej, natomiast obszar gminy nie wchodzi w granice Południowo-roztoczańskiego Parku Krajobrazowego. Około 75% obszaru Gminy Cieszanów położone jest w granicach obszaru chronionego krajobrazu, stanowiącego „otulinę” obu parków, tj. Roztocza i Puszczy Solskiej, wyłączone z obszaru chronionego są tereny samego miasta Cieszanowa oraz Dachnowa, wraz z otoczeniem.

  Ogólną strukturę przestrzenną Miasta Cieszanów charakteryzuje:

• zwarty obszar miasta Cieszanów o cennych walorach architektoniczno – urbanistycznych,
• przebieg dróg kołowych o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym – drogi wojewódzkie Nr 865 Jarosław Bełżec, Nr 863 Kopki – Cieszanów.

  Miasto Cieszanów zajmuje centralne położenie geograficzne w obszarze gminy, co bardzo korzystnie sytuuje jego rolę jako ośrodka centralnego obsługi pozostałych ogniw sieci osadniczej. Szczególnie dogodny jest układ komunikacyjny obszaru gminy, o charakterze promienistym, którego centrum jest właśnie Cieszanów. Z węzła centralnego w Cieszanowie wychodzą drogi w kierunku wsi:

• na północ do Żukowa i Kowalówki
• na północny-zachód do Nowego Lublińca i Starego Lublińca
• na zachód do Folwarków i Niemstowa
• na południe do Dachnowa
• na wschód do Nowego Sioła i Chotylubia.

4.06 Gleby, rolnictwo

  Gmina Cieszanów jest gminą typowo rolniczą. Większość gleb w gminie stanowią gleby średnie i dobre, brak jest natomiast gleb bardzo dobrych . Również miasto Cieszanów odzwierciedla takie  warunki.

Gleby słabe i bardzo słabe nie przekraczają 20 % ogólnej powierzchni gruntów.

Powierzchnia geodezyjna Cieszanowa wynosi 1509 ha.  Powierzchnię i strukturę gruntów miasta obrazuje poniższy wykres.

4.07 Powietrze

Na wskutek systematycznej redukcji emitorów zanieczyszczeń powietrza (zmiana systemu zasilania lokalnych kotłowni z węgla na paliwo gazowe lub pelet) oraz braku w mieście i gminie przemysłu uciążliwego, największą uciążliwością jest zatruwanie powietrza i hałas spowodowany przez komunikację kołową. Dotyczy to szczególnie miejscowości Dachnów, Cieszanów i Kowalówka, które leżą przy drodze krajowej Nr 869 Jarosław – Bełżec, łączącej dwa przejścia drogowe z Ukrainą (Korczowa, Hrebenne). Dla Cieszanowa uciążliwość ta została złagodzona poprzez wybudowanie obwodnicy omijającej centrum miasta.

4.08 Gospodarka odpadami

  Aktualnie na terenie Gminy Cieszanów nie funkcjonuje żadne składowisko odpadów komunalnych. Również w Cieszanowie składowisko odpadów komunalnych zostało zamknięte. Składowisko to nie spełniało podstawowych wymogów ochrony środowiska i z tego to powodu Podkarpacki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Rzeszowie   nakazał decyzjami wstrzymanie użytkowania składowiska. Również Starosta Lubaczowski wydał decyzję zobowiązujące Gminę Cieszanów do wstrzymania działalności, zamknięcia    i rekultywacji tego składowisk. W roku 2020 przy wykorzystaniu środków unijnych Gmina Cieszanów dokonała rekultywacji tego składowiska.

Zamknięcie składowiska śmieci oraz nie do końca  rozwiązany problem przekazywania przez wszystkich mieszkańców odpadów z gospodarstw domowych, przyczyniło się do przeprowadzenia referendum gminnego  w sprawie przyjęcia przez Gminę Cieszanów od właścicieli nieruchomości obowiązków w zakresie zbierania i pozbywania się odpadów komunalnych.

  W związku z pozytywnym wynikiem referendum gminnego, Rada Miejska w Cieszanowie podjęła Uchwałę Nr 44/IX/2007 z dnia 25.05.2007r. w sprawie ustalenia opłaty ponoszonej przez właścicieli nieruchomości za wykonywanie obowiązków w zakresie zbierania i pozbywania się odpadów komunalnych, przyjętych przez gminę Cieszanów na podstawie akceptacji mieszkańców wyrażonej w przeprowadzonym w dniu 20 maja 2007r. referendum gminnym. Obowiązki związane z selektywną zbiórką odpadów powierzono Zakładowi Usług Komunalnych mieszczącemu  się w Cieszanowie, przy ulicy Kościuszki 6. Zakład ten rozprowadza worki na odpady oraz opracowuje roczny harmonogram odbioru odpadów. Zgodnie z harmonogramem odbioru odpadów mieszkańcy Cieszanowa wystawiają w odpowiednich terminach, worki z segregowanymi  odpadami. W chwili obecnej zagospodarowanie odpadów uregulowane jest stosownymi przepisami prawa, a ZUK
Sp. z o.o. w Cieszanowie wykorzystując środki unijne zorganizował PSZOK /Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów/ przy ul. Mickiewicza w Nowym Siole.

4.09 Gospodarka wodno-ściekowa

   Na terenie Cieszanowa zamieszkuje  1990 osób, które w 100 % korzystają ze zbiorowego zaopatrzenia w wodę – sieci wodociągowej oraz  98 % z sieci kanalizacyjnej.

Wodociągi

  Wyposażenie gminy w urządzenia zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków ma istotne znaczenie dla poprawy warunków życia ludności oraz warunki lokowania inwestycji gospodarczych.  

System zbiorowego zaopatrzenia w wodę Gminy Cieszanów jest dobrze rozwinięty, wszystkie miejscowości są zaopatrywane w wodę bieżącą z wodociągu. Główne trasy sieci wodociągowej usytuowane są wzdłuż dróg komunikacyjnych w ścisłym powiązaniu z siecią osadniczą. Gmina jest zaopatrywana w wodę z ujęcia wód podziemnych zlokalizowanego w Polance Horynieckiej (Gmina Horyniec Zdrój). Woda z tego ujęcia posiada bardzo dobre właściwości fizyko – chemiczne, nie wymaga uzdatniania. Na terenie ujęcia znajdują się trzy zbiorniki wyrównawcze o pojemności 150 m³ każdy.

Z terenu całej gminy 99,7 % mieszkańców objętych jest dostępem do sieci zbiorowego zaopatrzenia w wodę.

Sieci kanalizacyjne

  Działalność związaną z gospodarką ściekową w mieście prowadzi Zakład Usług  Komunalnych w Cieszanowie. Zakończenie w 2020 r. /wykonanie kanalizacji na ul. Kościuszki w Cieszanowie/ prac związanych z realizacją przez Gminę Cieszanów „Kompleksowego rozwiązania gospodarki ściekowej w aglomeracji Cieszanów” doprowadziło, że  Gmina wyposażona jest w sieć kanalizacyjną w ok. 98%.

W przypadku Cieszanowa udział mieszkańców korzystających z sieci kanalizacyjnej wynosi także  ok. 98 %.

4.10 Infrastruktura komunikacyjna, telekomunikacja, elektroenergetyka, gazownictwo,
  ciepłownictwo

Całkowita długość dróg wojewódzkich w gminie wynosi ok. 33,1 km, dróg powiatowych ok. 39,5 km, a dróg gminnych ok. 39,8 km.

Drogi wojewódzkie w m. Cieszanów:

Drogi powiatowe w m. Cieszanów:

Drogi gminne w m. Cieszanów:

Źródło: Dane Urzędu Miasta i Gminy.

Z uwagi na rolniczy charakter gminy, na jej obszarze nie występują duże, scentralizowane źródła ciepła. Zaopatrzenie mieszkańców gminy w ciepło oparte jest na indywidualnych i spółdzielczych źródłach ciepła oraz kotłowniach zakładowych. W przeważającej części źródła ciepła opalane są węglem, drewnem i gazem.

Jedynym operatorem telefonii stacjonarnej działającym na terenie Cieszanowa jest Orange Polska S.A. Przez teren gminy przebiega światłowodowa magistrala telekomunikacyjna Lublin-Cieszanów-Lubaczów-Jarosław oraz światłowodowa Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej. 

Na terenie miejscowości Cieszanów dostępna jest usługa Neostrada w związku z tym, cześć mieszkańców korzysta z dostępu do szerokopasmowego Internetu.  Ponadto teren miejscowości objęty jest zasięgiem czterech operatorów sieci komórkowej T-Mibile, Plus, Play, Orange. Poziom sygnału  tych sieci jest dobry.

Podstawę zasilania układu elektroenergetycznego gminy stanowi GPZ Lubaczów (stacja transformatorowa 110/15 kV, zasilanie z linii WN 110 kV Tomaszów Lubelski – Jarosław. Z GPZ Lubaczów, w obszar Gminy Cieszanów, wprowadzane są dwie linie SN 15 kV. Linie te zasilają układ stacji transformatorowych typu STS 15/04 kV. Sieć ta jest   w dobrym stanie technicznym.

Podstawowy węzeł energetyczny gazowy gminy stanowi stacja redukcyjno – pomiarowa I stopnia 2-SRP-1500/6,4 SOŚNINA (zlokalizowana w przysiółku Nowego Sioła – Sośnina) zasilana z gazociągu wysokoprężnego Jarosław – Komarów, przebiegającego południowo – wschodnią częścią gminy. Ze stacji redukcyjno – pomiarowej wyprowadzone są dwa gazociągi średnioprężne do układu ogólnogminnego. Program gazyfikacji obejmuje 90% obszaru gminy.

Miejscowość Cieszanów nie  ma sieci ciepłowniczej. Mimo to, miejscowość  jest w pełni zgazyfikowana. Jednak niewielu mieszkańców korzysta z gazu sieciowego do celów grzewczych. Gaz zużywany jest jedynie w kotłowniach zasilających m.in. osiedla mieszkaniowe, zakłady pracy, szkoły. Najpowszechniejszym ma terenie miejscowości sposobem zaopatrywania w ciepło są przydomowe kotłownie opalane drewnem i węglem.

4.11 Zasoby mieszkaniowe

Miejscowość Cieszanów zamieszkuje w 572 mieszkaniach 1990 osób.

Liczba osób przypadających na mieszkanie w Cieszanowie  jest niższa niż  w gminie.

Zasoby mieszkaniowe:

Źródło: Urząd Statystyczny Rzeszów.

Strukturę zabudowy Gminy Cieszanów charakteryzują następujące dane:

30% - zabudowa wielorodzinna,

70% - zabudowa jednorodzinna i zagrodowa rolników indywidualnych,

30% - budynki drewniane,

70% - budynki murowane,

99% - mieszkania wyposażone w wodociąg,

98% - mieszkania wyposażone w kanalizację

55%- mieszkania wyposażone w gaz.

Najlepiej rozwinięta jest główna jednostka osadnicza gminy – miasto Cieszanów, gdzie występują najwyższe parametry wyposażenia technicznego. Stan zabudowy murowanej Cieszanowa, głównie powojennej, uznać należy za dobry i bardzo dobry. Jednak strefa rynkowa wymaga pilnej rewaloryzacji architektonicznej i rewitalizacji użytkowej.

4.12 Obiekty dziedzictwa kulturowego

  Zabytkowy krajobraz miasta i gminy Cieszanów jest niezwykle urozmaicony. Ze względu na swój wielokulturowy charakter posiada dużą wartość, należąc do spuścizny Kresów Wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Występuje tu bardzo dużo obiektów, które zasługują na ochronę prawną, liczne zabytki są już objęte tą ochroną.  

Jednym z najciekawszych zabytków miasta jest kościół pod wezwaniem św. Wojciecha. Najstarsza świątynia obrządku łacińskiego została ufundowana przez Hieronima Cieszanowskiego około 1613 r. Była to drewniana kaplica pod wezwaniem św. Zofii, należąca do parafii w Lubaczowie. Nie była ona poświęcona ani konsekrowana. Po sprowadzeniu w 1674 r. do miasta dominikanów przez Aleksandra Stanisława Bełżeckiego, wybudowano drewniany kościół i klasztor. Początkowo był to kościół klasztorny. 1 VII 1748 r. biskup przemyski Wacław Sierakowski wyniósł go do godności kościoła parafialnego. Prawdopodobnie świątynia była pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny i św. Jacka. Wizytujący w latach 1782- 1783 parafię cieszanowską pełnomocnik biskupa przemyskiego Norbert Wyszyński stwierdził, że kościół był w opłakanym stanie i postulował zamiast remontu starego, wybudowanie nowego. Przeor cieszanowskich dominikanów o. Klemens Pirowicz zobowiązany był prosić kolatora kościoła Jana Zamoyskiego o pomoc w budowie nowej świątyni. Jednak zakonnicy nie zdołali jej wznieść, gdyż w 1788 r. ich konwent w Cieszanowie został skasowany. Zabrali oni ze starego kościoła większość wyposażenia. Parafia została przejęta przez duchowieństwo diecezjalne. Pierwszym proboszczem był ks. Stanisław Ostrowicki. Stan świątyni przedstawiał się wówczas fatalnie. Ksiądz ze wstydem odprawiał nabożeństwa w podartych szatach liturgicznych. Dzięki wsparciu właściciela dóbr cieszanowskich Jana Zamoyskiego, pod koniec 1800 r. zakończono budowę nowego kościoła. Był on murowany, jednonawowy, ze sklepieniem wykonanym z cegły, w stylu późnego baroku. Jego długość wynosiła ponad 35 m, a szerokość 8,80 m. Dach wykonano z drewna i pokryto gontami. Przy prezbiterium z lewej strony wybudowano zakrystię, a z prawej skarbiec. Z powodu zaniedbania kolejnych administratorów, po kilkunastu latach kościół nadawał się znów do remontu. Na domiar złego w 1830 r. świątynię okradł złodziej. Dopiero gdy w 1828 r. proboszczem został ks. Unzeitig, zadbał on należycie o stan budynku i jego wyposażenie. Dzięki temu 13 VI 1837 r. arcybiskup lwowski Franciszek Pisztek konsekrował świątynię pod wezwaniem św. Wojciecha. Podczas pożaru, który wybuchł w Cieszanowie 7 IV 1854 r., spłonął dach kościoła. Zniszczeniu uległy także malowidła, obrazy i część ołtarzy. Budynek odnowił właściciel dóbr cieszanowskich Feliks Rojowski. Dzięki wsparciu finansowemu Piotra Brunickiego z Lublińca Nowego, w 1858 r. wymieniono posadzki. W latach 1859 – 1863 nowe organy wykonał lubaczowski organomistrz Jaroszewski. Kolejny remont dotyczył wszystkich 5 ołtarzy, które w latach 1864 – 1866 poddano renowacji i pozłacaniu. W 1872 r. w miejsce starych okien wstawiono witraże, wykonane w fabryce zlokalizowanej na terenie dzisiejszych Czech. W 1896 r. gontowe zadaszenie zmieniono na dach z blachy. Kościół jednonawowy okazał się zbyt mały dla stale zwiększającej się liczby parafian. Postanowiono go rozszerzyć przez dobudowanie dwóch naw bocznych. Dzięki ofiarom ludności i hojności kolatora Jana Gnoińskiego, który podarował na ten cel materiały budowlane (drewno, cegły), prace zakończono w 1901 r. W następnym roku na osi fasady zachodniej świątyni dobudowano czworoboczną wieżę z dachem ostrosłupowym. Posiada ona 3 kondygnacje. Na najwyższej z nich zawieszono dzwony, a nad nimi na zewnątrz wieży zamontowano zegar z 4 tarczami. Budynek kościoła znacznie ucierpiał podczas I wojny światowej. 19 VI 1915 r. artyleria wycofujących się wojsk rosyjskich ostrzelała miasto z rejonu Dolin. Zniszczeniu uległo wówczas sklepienie w nawie głównej i w prawej nawie bocznej. Jeden z pocisków wpadł na środek posadzki w nawie głównej. Na skutek eksplozji rozbite zostały świeczniki, żyrandole, ławki, sztandary i obrazy w ołtarzach. Inne pociski zniszczyły organy i żelazną bramę wjazdową. Z tego powodu przez pewien czas nabożeństwa odbywały się w zakrystii. Dzięki ofiarności parafian i pomocy Urzędu Odbudowy, prace przy naprawie zniszczeń kościoła prowadzone pod nadzorem inż. Jana Kopfa z Cieszanowa ukończono w październiku 1918 r. W latach 1920 – 1923 organomistrz Rudolf Haase ze Lwowa wykonał nowe organy. W czasie II wojny światowej świątynia nie poniosła większych strat. W kwietniu 1944 r. z powodu zagrożenia miasta ze strony UPA, część wyposażenia kościoła proboszcz ks. Mikołaj Owsiański przewiózł do Łańcuta. Wiele sprzętu kościelnego i liturgicznego przywiózł ze sobą z kościoła św. Marii Magdaleny we Lwowie ks. Józef Kłos, od 1 IX 1946 r. proboszcz parafii cieszanowskiej. Dzięki jego staraniom pod koniec tego roku zainstalowano w świątyni światło elektryczne, a w 1950 r. położono posadzkę z płytek. W 1952 r. budynek wyposażono w nowe witraże, wykonane w Krakowie przez firmę Żeleńskich. W latach 1953 – 1954 otynkowano kościół i wieżę oraz wykonano 16 ławek do nawy głównej. Dla upamiętnienia trzysetnej rocznicy złożenia ślubów lwowskich przez Jana Kazimierza, wnętrze świątyni uzyskało w 1956 r. bogatą polichromię, wykonaną przez malarza prof. Stanisława Jakubczyka z Krakowa. Trzy lata później zainstalowano w kościele centralne ogrzewanie, a w 1965 r. firma Wacława Zatheya z Lubaczowa zrobiła nowe drzwi do nawy głównej. W latach 1981 – 1987, gdy proboszczem był ks. Zygmunt Zuchowski, wybudowano nowy budynek plebanii. Pod koniec lat 80 – tych XX w. usunięto polichromię, a na początku lat 90 – tych kościół wewnątrz pomalowano na biało, a filary na beżowo. Budynek został ponownie otynkowany. Wymieniono także konstrukcję dachu i nakryto go nową blachą. W 1996 r. firma Andrzeja Madeja z Lublina przeprowadziła remont organów, a w okresie późniejszym zainstalowano w kościele ogrzewanie gazowe. Przed wejściem do świątyni znajduje się rzeźba kamienna, przedstawiająca św. Wojciecha Biskupa. Została ona wykonana na 1000 – lecie śmierci świętego przez Stanisława Lenara z Jarosławia. Obok rzeźby znajduje się zabytkowy nagrobek Faustyny Rojowskiej z 1814 r. 29 X 1989 r. kościół pod wezwaniem św. Wojciecha w Cieszanowie wpisano do rejestru zabytków pod numerem A – 310.

Niezwykle cennym zabytkiem Cieszanowa jest cerkiew pod wezwaniem św. Jerzego. Pierwsza znana cerkiew w Cieszanowie istniała co najmniej od połowy XVII w. Była ona drewniana. Uległa spaleniu w połowie XVIII w. Kolejną wybudowano ok. 1761 r. W 1800 r. w wyniku następnego pożaru spłonęła. Nową cerkiew drewnianą pod wezwaniem św. Jerzego (św. Jura) wzniesiono w 1804 r. Jednak do połowy XIX w. gromadzono fundusze na budowę murowanej cerkwi. Zaczęto ją wznosić w ostatnich latach XIX w. a ukończono i poświęcono w 1900 r. Należy zaznaczyć, że wcześniejsza drewniana cerkiew znajdowała się na terenie dzisiejszego cmentarza komunalnego. Murowaną świątynię wzniesiono bliżej centrum miasta. Powstała ona na planie krzyża greckiego, w stylu bazylikowym. Posiada jedną kopułę, zwieńczoną sygnaturką z krzyżem. Obok cerkwi znajduje się murowana dzwonnica, prawdopodobnie z początku XX w.

Do końca XIII w. cerkiew pełniła rolę centrum miejskiego okręgu parafialnego. W okresie późniejszym była filią parafii w Nowym Siole. Dopiero na początku lat 30-tych XX w. ponownie uzyskała samodzielność. Jej proboszczem był wówczas ks. Semen Posiko. Z jego inicjatywy wnętrze świątyni ozdobione zostało piękną polichromią. Jej autorem był światowej  sławy artysta Grzegorz Kuźniewicz, pochodzący z pobliskiego Brusna Starego. Została ona wykonana w latach 1936 – 1937 (według innych danych w 1933 r.). Dekoracja wnętrza kopuły przedstawia niebo i Boga Ojca, który stwarza Adama. Dolna strefa kopuły zawiera wydarzenia biblijne i sceny z żywotów świętych, w tym patrona cerkwi św. Jerzego zabijającego smoka. Jedno z przedstawień ukazuje anioła, nad którym widnieje napis w języku ukraińskim: „Hospody Ukrainu spasy” („Boże chroń Ukrainę”). Poniżej kopuły znajduje się polichromia , zawierająca portrety czterech ewangelistów. Artysta nadał im twarze współcześnie mu żyjących dostojników kościelnych. Święty Mateusz został przedstawiony jako abp Andrzej Szeptycki – metropolita lwowski obrządku greckokatolickiego. Postać św. Marka ukazuje bp Jozafata Kocyłowskiego – ordynariusza przemyskiego obrządku greckokatolickiego. Święty Łukasz, patron artystów, otrzymał twarz twórcy malowideł Grzegorza Kuźniewicza. Niestety nie wiadomo czyją twarz przedstawia wizerunek św. Jana, gdyż znaczna część polichromii odpadła z muru wraz z tynkiem, z powodu przeciekającego w tym miejscu dachu kopuły. Całość ścian oraz sklepienia zostały pokryte marmoryzacją i ornamentem geometryczno – roślinnym. W nawach bocznych znajdują się ornamenty zawierające godła ukraińskie – tryzuby. W niezłym stanie zachowały się drewniane drzwi główne. Po wysiedleniu Ukraińców na teren USRR w latach 1945-1946 i w ramach akcji „Wisła” (1947 r.) na Ziemie Odzyskane, świątynia nie była użytkowana. W 1956 r. na polecenie władz komunistycznych cerkiew została zdewastowana i ograbiona z wyposażenia. Przez pewien czas składowano w niej środki owadobójcze. W 1964 r. zamieniono ją na magazyn zakładu produkującego zabawki. Obecnie zakończono pierwszy etap renowacji obiektu. Cześć pieniędzy uzyskano z Fundacji Wspomagania Wsi. W ramach projektu „Ocalić od zapomnienia” uprzątnięto teren wokół świątyni. Na placu przycerkiewnym zrobiono także alejki, wysypane drobnymi kamieniami. Wybudowano nowe ogrodzenie, bramę zaś poddano konserwacji. Dalsze etapy renowacji zabytkowej cerkwi będą zmierzały do zaadoptowania jej na cele społeczno – kulturalne.

W pobliżu cerkwi, na os. Kustronia znajduje się synagoga żydowska z 1889 r. Budynek wymurowano z cegły na planie prostokąta. Posiada on dwie kondygnacje. Fundamenty i  cokół wykonano z kamienia. Całość przykrywa dach namiotowy i pulpitowy konstrukcji drewnianej, pokryty dachówką. Podczas II wojny światowej Niemcy sprofanowali świątynię, a wokół niej utworzyli getto dla ludności żydowskiej. Po zakończeniu działań wojennych synagogę zamieniono na magazyny. W dawnej sali modlitw utworzono magazyn na zboże.  Pozostałe pomieszczenia przeznaczono na magazyn i zarazem punkt skupu wełny i makulatury. Spowodowało to jej postępującą dewastację. Obecnie budynek jest użytkowany. Mimo zniszczenia, zachował pierwotną bryłę i czytelny układ wnętrza. Stanowi istotny element dawnej zabudowy rynku. 13 VIII 2005 r. synagoga w Cieszanowie została wpisana do rejestru zabytków.

Przy ulicy Armii Krajowej usytuowany został cmentarz żydowski (kirkut) o powierzchni 0,76 ha. Został on założony prawdopodobnie pod koniec XIX w. na planie nieregularnym. Znajduje się  w miejscu zwanym „Okopisko”. Przez długi okres ludność żydowska chowała tam swych zmarłych bez odpowiednich uregulowań prawnych, tj. bez prawa własności gruntu i zezwolenia na pochówki. W 1929 r. gmina żydowska kupiła część parceli z przeznaczeniem na cmentarz od parafii rzymskokatolickiej w Cieszanowie za 400 zł. W ten sposób  prawnie załatwiono sprawę nekropolii. Cmentarz został doszczętnie zniszczony przez Niemców podczas II wojny światowej. Wiosną 1940 r. użyli oni żydowskich nagrobków, zwanych macewami, do utwardzenia budowanej drogi strategicznej Zamch - Żuków. W latach 80- tych XX w. cmentarz został uporządkowany i ogrodzony dzięki fundacji Nissenbaumów. W 1991 r. staraniem tejże fundacji wzniesiono pomnik (ohel) na grobie cadyka Simche Ber Halberstama.

Warto obejrzeć zabytkową kapliczkę z XIX w., wzniesioną według miejscowej tradycji na kopcu granicznym. Umiejscowiona została przy ulicy Mickiewicza (dawniej Dworska). Jest to kapliczka murowana, czworoboczna, kryta blaszanym daszkiem namiotowym. Posiada półkoliście zamknięte wnęki. We wnęce frontowej znajduje się figura św. Jana, zaś w bocznych obrazy św. Jana Nepomucena i św. Floriana, namalowane przez malarza Sydora z Przemyśla. W okresie dwudziestolecia międzywojennego ludność z ulicy Dworskiej w maju gromadziła się przed kapliczką na modlitwach. Odbywały się one wieczorem, po zakończeniu prac polowych. Kapliczkę przystrajano kwiatami i zielonymi gałązkami, a postument bielono wapnem. Oprócz modlitw śpiewano pieśni religijne. Pierwotnie kapliczkę otaczały stare lipy, które ścięto wiosna 1998 r. Niedługo potem, przy poszerzaniu drogi, kapliczkę przesunięto w inne miejsce.

Druga kapliczka znajduje się przy ulicy Kościuszki (dawniej Żukowska). Wzniesiono ją także w XIX w. Jest to kapliczka murowana, czworoboczna, przykryta daszkiem namiotowym z dachówki, zwieńczonym krzyżem. Posiada dwie kondygnacje. Również przy tej kapliczce miejscowa ludność gromadziła się na modlitwach.

W krajobraz miasta na trwałe wpisał się pomnik usytuowany przy skrzyżowaniu ulic Sienkiewicza i Sobieskiego. Jest to pomnik ufundowany przez mieszkańców Cieszanowa w hołdzie królowi Janowi III Sobieskiemu w 200 rocznicę odsieczy wiedeńskiej. Wybudowano go w miejscu, gdzie znajduje się mogiła poległych w bitwie z Tatarami w październiku 1672 r. Na 4 tablicach (po dwie w języku polskim i ukraińskim) widnieje napis „Jan III Sobieski król Polski rozgromił pod Cieszanowem 6 października 1672 r. ordy tatarskie i tysiące jeńców z jasyru uwolnił. Czcząc pamięć obrońcy Polski i Chrześcijaństwa od najazdów tureckich i tatarskich jako też bojowników polskich i ruskich, których popioły ta mogiła przykrywa mieszkańcy Cieszanowa i okolicy w 200 rocznicę odsieczy Wiednia 12 września 1883 pomnik ten ufundowali”. Pomnik ma formę sześciobocznego, wysokiego cokołu, zwężającego się ku górze i zwieńczonego krzyżem. Na ścianie frontowej znajdują się 2 medaliony – u góry z wizerunkiem Jana III Sobieskiego, u dołu z herbami Orła (Polska), Pogoni (Litwa) i św. Michała Archanioła (Ukraina), złączonymi koroną, symbolizującą tradycję Rzeczpospolitej trzech narodów. Pod koniec lat 70 – tych XX w. pomnik poddano konserwacji. Poprawiono pęknięte ściany, wymieniono ogrodzenie. Odtworzono także na podstawie starych fotografii zniszczony medalion z herbami Orła, Pogoni i św. Michała Archanioła. Podczas prac konserwacyjnych odkryto skrytkę zawierającą akt erekcyjny pomnika wraz z listą kilkudziesięciu mieszkańców miasta, którzy go ufundowali. Dokument ten spisany został w języku polskim i ukraińskim,

Na skwerze, naprzeciw kościoła pod wezwaniem św. Wojciecha, znajduje się pomnik w formie głazu, poświęcony doc. dr Łucji Charewicz. Ufundowano go w 100- lecie powstania Polskiego Towarzystwa Historycznego. Na tablicy widnieje napis: „Doc. dr Łucji Charewiczowej wybitnej przedstawicielce polskiej nauki historycznej ur. w Cieszanowie w 1897 r. zmarłej w Oświęcimiu w 1943 r. w 100- lecie Polskiego Towarzystwa Historycznego- Społeczeństwo miasta i gminy Cieszanów 1986 r.” W listopadzie 2006 r. stara tablica, z mało czytelnym już napisem, została zastąpiona przez nową, ufundowaną z okazji 120 rocznicy powstania Polskiego Towarzystwa Historycznego.

W parku miejskim, na rynku znajdował się brzozowy Krzyż Katyński, poświęcony 13 IV 1990 r. w rocznicę śmierci polskich oficerów, zamordowanych przez Sowietów w Katyniu. Postawiono go dzięki staraniom Komitetu Organizacyjnego pod przewodnictwem mgr Stanisława Franciszka Gajerskiego. Upamiętniał on cieszanowian i osoby związane z miastem, które zginęły z rąk sowieckich. W 2006 r. po zakończeniu przebudowy parku miejskiego, został on zastąpiony przez duży, dębowy krzyż z tablicą przedstawiającą krzyż katyński. Na tablicy widnieje także znak Związku Sybiraków oraz motto, zaczerpnięte z twórczości Adama Mickiewicza: „Jeśli zapomnę o nich Ty, Boże na niebie zapomnij o mnie”. W październiku 2006 r. w Cieszanowie miały miejsce wojewódzkie obchody ku czci ofiar zbrodni stalinowskich „Katyń, Sybir, Kresy”. Wówczas to nowy krzyż został poświęcony. Obok krzyża umieszczono kamień, ufundowany w 2000 r., w 60 rocznicę zbrodni katyńskiej.

Nieco dalej, również w parku, znajduje się pomnik 1000- lecia Państwa Polskiego. Upamiętnia on rozstrzelanie przez Niemców na rynku w Cieszanowie w grudniu 1943 r. 10 zakładników z obozu Rotunda w Zamościu. Ma on postać wysokiego, czworobocznego postumentu. Na jego szczycie znajduje się figura orła. Napis na tablicy głosi: „W 1000- lecie Państwa Polskiego. Dziesięciu żołnierzom ruchu oporu bestialsko rozstrzelanym przez hitlerowców w dniu 9. XII. 1943. Wiernym synom Ojczyzny. Społeczeństwo Cieszanowa 1.IX.1966.” Data egzekucji podana na tablicy jest błędna. Zakładnicy zostali rozstrzelani 19 XII 1943 r.

Za zabudowaniami Cieszanowa, przy drodze prowadzącej do Niemstowa, znajduje się drewniany krzyż. Wiąże się z nim ciekawa legenda. W miejscu tym podobno znajdowała się karczma. Jej lokalizacja przy ruchliwym trakcie sprawiała, że odwiedzana była przez wielu kupców. Właścicielem był bardzo chytry Żyd. W okresie Wielkiego Postu, nie zważając na nic, urządził on zabawę z udziałem muzykantów. Spotkała go za to kara Boża. Karczma gwałtownie zapadła się pod ziemię, a w jej miejscu powstało bagno, porośnięte trzciną. Podobno wiele lat po tym wydarzeniu widziano tam wydobywający się spod ziemi dym  i słyszano stłumione głosy muzyki oraz pijackie śpiewy uczestników zabawy. Kilkanaście lat temu podczas melioracji bagno zostało osuszone. Pozostał tylko drewniany krzyż, postawiony dla upamiętnienia tego miejsca.

Cmentarz rzymskokatolicki (komunalny) w Cieszanowie usytuowany jest w północno – zachodniej części miasta, po prawej stronie drogi prowadzącej do Tarnogrodu. Znajduje się na niewielkim wzniesieniu. Zajmuje obszar o powierzchni 1,33 ha. Ma on układ nieregularny. Rozplanowany jest na rzucie dwóch połączonych ze sobą prostokątów o szachownicowym układzie. Posiada dwie krzyżujące się w środku alejki, a także alejkę wiodącą dookoła cmentarza.

Historia cmentarza sięga początków XIX wieku. Wcześniej zmarłych wyznania rzymskokatolickiego chowano obok istniejącego w Cieszanowie klasztoru dominikanów. Na terenie obecnego cmentarza znajdował się zespół cerkiewny z drewnianą cerkwią pod wezwaniem św. Jerzego z 1804 r. i cmentarzem dla wiernych wyznania greckokatolickiego.

Przed 1900 r. drewnianą cerkiew rozebrano i przeniesiono do innej miejscowości. Wzniesiono murowaną cerkiew, także pod wezwaniem św. Jerzego. Została ona zbudowana jednak w innym miejscu, bliżej centrum miasta. W pierwszych latach XIX wieku cmentarz przycerkiewny  rozszerzono i zamieniono na inny. Odtąd chowani byli tam wyznawcy obrządku łacińskiego i greckiego. Grekokatolicy grzebani byli głównie w południowo – wschodniej części cmentarza. Otoczono go wówczas drewnianym ogrodzeniem. Przed 1872 r. wykonano mur wzdłuż drogi, natomiast pozostała część cmentarza oddzielona była od otaczających go pól głębokim rowem. Obecnie cmentarz ogrodzony jest ze wszystkich stron murem. Prowadzi do niego solidna metalowa brama.

W 1900 r. (według innych źródeł ok. 1904 r.) na cmentarzu wybudowano niewielką murowaną kaplicę, pokrytą blachą. Znajduje się w niej grobowiec zmarłego w styczniu 1905 r. ks. Aleksandra Zawadzkiego – inicjatora budowy kaplicy i proboszcza parafii w Cieszanowie. Przed kaplicą usytuowany jest grobowiec dla kapłanów.

Na początku lat 90 – tych XX w. cmentarz został przekazany w administrację Urzędowi Miasta i Gminy w Cieszanowie. Wcześniej był zarządzany przez parafię św. Wojciecha.

Na terenie cmentarza znajduje się starodrzew, w postaci dwóch dębów, klonu  i modrzewia. Stan zachowania tych drzew jest dobry.

Na mocy decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Przemyślu z dnia 4 listopada 1986 r. cały obszar cmentarza w Cieszanowie został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych pod numerem A-160. W uzasadnieniu wyrażono następującą opinię: „Cmentarz parafialny gromadzi wiele cennych i ciekawych nagrobków wykonanych w znanym bruśnieńskim ośrodku kamieniarskim cenionym za dobre rzemiosło.”

Potwierdza to znaczna ilość cennych nagrobków (ponad 200), znajdujących się na cmentarzu, w tym m.in.: Józefa Tylczaka Łuckiego (1825-1863), powstańca styczniowego, uczestnika walk pod Chroberzem, Grochowiskami i Kobylanką; „Braciom poległym pod Kobylanką 6.V.1863 r.” – zbiorowa mogiła powstańców styczniowych, którzy brali udział w bitwie pod Kobylanką i zmarli z odniesionych ran (hr. Kazimierz Tyszkiewicz, Wawrzyniec Zaborek, Jan Łapiński, Adam Stanisławski, Julian Żaliński, Marceli Łazowski, Michał Adamski); Franciszka Szabatowskiego (ucznia Szkoły Wojskowej w Genui), który zginął pod Kobylanką 6 V 1863 r.; Fryderyka Prus Mierzwińskiego, powstańca z 1863 r. (zmarłego w 1873 r.) i jego żony Karoliny Prus Mierzwińskiej (zmarłej w 1889 r.); obelisk, kryjący serce arcybiskupa lwowskiego Łukasza Baranieckiego, zmarłego 30 czerwca 1858 r. podczas wizytacji parafii w Cieszanowie; symboliczny grób żołnierzy z 21 DPG gen. Kustronia, poległych we wrześniu 1939 r. w okolicach Cieszanowa (zwłoki po wojnie ekshumowano  i przewieziono na cmentarz Rotunda w Zamościu); Jana Strzeleckiego (1847-1908), sekretarza Rady Powiatowej w Cieszanowie i jego żony Cezaryny z Mikułowskich Strzeleckiej (1861-1926); Jana Nepomucena de Ziegenberga Orłowskiego, stolnika dobrzyńskiego (zm. w 1863 r.); pomnik ku czci 10 zakładników z Rotundy w Zamościu, rozstrzelanych w grudniu 1943 r. przez Niemców w Cieszanowie; Anny z Mrozowiczów Rojowskiej (zm. w 1858 r.); Tytusa Mikołajewskiego, powstańca z 1831 r. rannego w bitwie pod Iganiami, który osiadł na stałe w Cieszanowie i tu zmarł; ks. Franciszka Unzeitiga (1797-1872), długoletniego proboszcza parafii w Cieszanowie, kanonika honorowej kapituły metropolitarnej we Lwowie; ks. Aleksandra Zawadzkiego (1856-1896), proboszcza parafii w Cieszanowie; sierż. Józefa Lityńskiego i por. Franciszka Gajerskiego, zamordowanych przez Ukraińców w 1918 r. w Niemirowie; Tytusa Rawicza Mikułowskiego, oficera wojsk polskich (zm. w 1885 r.); Franciszka Ksawerego Waschki, c.k. nadporucznika i poczmistrza w Cieszanowie (zm. w 1858 r.); Sabiny z Poradowskich Kantorowej (zm. w 1879 r.). Bardzo niepokoi fakt, że zdarzają się przypadki samowolnego usuwania, a nawet niszczenia zabytkowych nagrobków pod nowe pochówki.

Niedaleko za zabudowaniami miasta, po prawej stronie drogi prowadzącej z Cieszanowa do Kowalówki, znajduje się piwnica. Została  wybudowana prawdopodobnie na początku XX w. Służyła do przechowywania materiałów łatwopalnych, głównie nafty. Znajdowała się na polu należącym do rodziny Piotrowskich W okresie dwudziestolecia międzywojennego dzierżawił ją jeden z cieszanowskich Żydów, który przechowywał w niej zapasy nafty w beczkach. Po II wojnie światowej przez kilka lat używana była przez miejscową spółdzielnię. Dziś stanowi ciekawy zabytek, zwłaszcza że niewiele osób wie o jej dawnym przeznaczeniu.

Źródło: „Przewodnik po gminie Cieszanów i rejonie żółkiewskim” - aut. Tomasz Róg.

4.13 Gospodarka, główni pracodawcy, struktura podstawowych branż

  Gmina Cieszanów jest gminą typowo rolniczą. Przeobrażenia w ostatnich latach spowodowały upadek bądź likwidację przedsiębiorstw dających zatrudnienie kilkuset pracownikom. Obecnie na terenie gminy największym pracodawcą jest Fabryka Mebli w Dachnowie „BLACK RED WHITE”, zatrudniająca ponad 300 pracowników.

Na terenie Cieszanowa działa również zakład Meblarski „BEPEMA”, który zatrudnia ok.50 osób. Funkcjonuje także kilka  zakładów zatrudniających ok. 10 osób.

Ponadto na terenie Cieszanowa prowadzone są różne rodzaje działalności gospodarczej, do których zaliczyć można : handel, budownictwo, transport, produkcja, usługi.

Ogólna liczba podmiotów prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na terenie Cieszanowa  wynosi 76.

5 . Mocne i słabe strony miejscowości, szanse
  rozwoju  i zagrożenia - analiza SWOT

Celem analizy mocnych i słabych stron miejscowości, jej szans rozwoju i zagrożeń jest zdefiniowanie najważniejszych czynników – atutów i słabości obszaru, które mają wpływ na jego rozwój społeczno-gospodarczy. Poniższe zestawienie wskazuje na mocne strony miejscowości w postaci szeroko pojętych zasobów strategicznych, które powinny być umiejętnie wykorzystane do realizacji pojawiających się szans. Słabe strony rodzące określone zagrożenia winny być na tym obszarze umiejętnie neutralizowane.

Mocne strony:

< >Walory geograficzne, przyrodnicze i krajobrazowe miejscowości - położenie gminy wśród
obszarów atrakcyjnych krajobrazowo, harmonijne i zróżnicowane ukształtowanie terenu, obszary leśne, naturalne i sztuczne zbiorniki wodne.Środowisko naturalne w Cieszanowie /woda, powietrze, ziemia/ - małe zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego, brak „trucicieli".Mieszkańcy miejscowości, zasoby siły roboczej, inicjatywy, przedsiębiorczość - młode społeczeństwo o dużym potencjale intelektualny, mieszkańców.Baza materialna przestrzeni, wolne tereny komunalne - ciekawa rzeźba terenu.Rolnictwo, przemysł, istniejący potencjał i kondycja podmiotów - i usługi.Infrastruktura techniczna: drogi, telekomunikacja, energia elektryczna, woda, ścieki, odpady komunalne - denergetyczna i gazowa, dwodociągowa i kanalizacyjna, wInfrastruktura społeczna: przedszkola, szkoły, służba zdrowia, opieka społeczna, bezpieczeństwo obywateli - wystarczająca siec oświatowa, w tym przedszkoli, dobra baza materialna służby
zdrowia, wystarczająca infrastruktura sportowa.Organy samorządu terytorialnego, budżet gminy - samorządowych, źródeł dofinansowania, nwłasnych Gminy.Walory geograficzne, przyrodnicze i krajobrazowe miejscowości – niewielka ilość rezerwatów i parków krajobrazowych.Środowisko naturalne w Cieszanowie /woda, powietrze, ziemia/ - ziemia rolnicza niskiej klasy, mały potencjał surowcowy.Mieszkańcy miejscowości, zasoby siły roboczej, inicjatywy, przedsiębiorczość rozwój przedsiębiorczości, znaczny poziom ubóstwa, brak dużych zakłądów pracy.Baza materialna przestrzeni, wolne tereny komunalne - rozdrobnienie własności.Rolnictwo, przemysł, istniejący potencjał i kondycja podmiotów - brak przetwórstwa rolno spożywczego, mało rentowne rolnictwo.Infrastruktura techniczna: drogi, telekomunikacja, energia elektryczna, woda, ścieki, odpady komunalne – słaby dostęp do sieci informatycznej, niewystarczająca ilość chodników i ścieżek rowerowych,  niewystarczająca infrastruktura dla rozwoju oferty czasu wolnego dedykowanego całym rodzinom, niewystarczające uzbrojenie nowych terenów usługowo - mieszkalnych.Budżet gminy - iski budżet Gminy. 

7. PLAN  I  HARMONOGRAM  DZIAŁAŃ  NA  LATA 2020 - 2030

Cele i zadania określone w Planie Odnowy Miejscowości są wewnętrznie zgodne, a ich osiąganie i realizacja nie powoduje negatywnych skutków dla osiągania celów i realizacji zadań strategii wyższego rzędu. W celu stworzenia zbioru inwestycji i zadań, jakie należy przeprowadzić w okresie krótkoterminowym i perspektywicznym na terenie miejscowości Cieszanów, posłużono się przede wszystkim sugestiami mieszkańców oraz wynikami analizy SWOT.

Planowanymi do realizacji zadaniami w miejscowości Cieszanów są więc:

< >Budowa kanalizacji sanitarnej i dokończenie uzbrojenia terenu Osiedla Podwale – Zagospodarowanie Osiedla PodwaleModernizacja, rozbudowa dróg gminnych, chodników i ścieżek rowerowych Zagospodarowanie terenów wiejskich – park „Na Semczuka”Budowa ścieżek rowerowych oraz dalsza budowa i przebudowa chodników Budowa mieszkań w ramach budownictwa społecznego8.  ZADANIA  I SZACUNKOWY KOSZT REALIZACJI

Harmonogram działań na lata 2020-2030

9. OPIS ZADANIA PRIORYTETOWEGO

Zadaniem priorytetowym, przewidzianym do realizacji w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich jest operacja pn. „Budowa kanalizacji na terenie Osiedla Podwale w Cieszanowie”.

Realizacja w/w operacji  polegać będzie na wykonaniu następujących prac budowlanych: wykonanie kanalizacji sanitarnej z rur PCV fi 200 typ S – długości 551 mb tj. 0,551 km, kanalizacja zostanie wyposażona w studzienki systemowe PCV fi 400 kpl. 14.

Zrealizowanie planowanej operacji wpłynie na poprawę życia mieszkańców Cieszanowa, a w szczególności Osiedla Podwale. Ścieki będą odprowadzone do kanalizacji, a następnie kanałem do oczyszczalni ścieków w Cieszanowie.

10. SYSTEM WDRAŻANIA I MINITORINGU

  Wdrożenie Planu Odnowy Miejscowości rozpocznie się poprzez przyjęcie dokumentu na Zebraniu Wiejskim mieszkańców Cieszanowa, a następnie zatwierdzenie go uchwałą Rady Miejskiej w Cieszanowie. Wdrożenie Planu zaleca się Burmistrzowi Miasta i Gminy Cieszanów, Radzie Samorządowej Cieszanowa i jej Przewodniczącemu..

Monitorowanie każdego przedsięwzięcia - czyli dbanie o prawidłowy jego przebieg przez cały czas trwania polega na systematycznym zbieraniu, zestawianiu i ocenie informacji rzeczowych i finansowych w postaci ustalonych wskaźników, które opisują jego postęp i efekty. W monitorowaniu biorą udział wszystkie podmioty oraz komórki organizacyjne Urzędu Miasta i Gminy Cieszanów zaangażowane we wdrażanie Planu Odnowy Miejscowości Cieszanów. Oceną wdrażania Planu zajmie się Rada Samorządowa Cieszanowa.